Aan gemeentebesturen wordt regelmatig gevraagd een visie te ontwikkelen zoals een transitievisie warmte, een visie over afval hergebruiken, een locatie kiezen van een school of locaties kiezen voor windmolens en zonneweiden. Bij het opstellen van zo’n visie wordt verlangd dat de visie draagvlak heeft bij burgers. In de praktijk wordt dit weleens afgedaan met ‘informatie ophalen’. Echter draagvlak creëren is meer dan door het gemeentebestuur informatie ophalen, het is de burgers actief betrekken bij het ontwikkelen van die visie en hun echt perspectief geven dat die visie dan ook uiteindelijk door de gemeenteraadsleden wordt overgenomen. Het vertrouwen van de burger in de politiek kan er mee worden verhoogd.


Het huishoudelijk restafval wordt gescheiden aangeleverd om weer te kunnen worden hergebruikt. Burgers moeten vertrouwen hebben dat dit ook daadwerkelijk gebeurt. Daarom is draagvlak creëren bij burgers voor de keuze van het breng- en ophaalsysteem nodig.

In de gemeente Beesel met bijna 13.500 inwoners en bestaande uit drie kernen vraagt een specifieke aanpak om draagvlak te creëren. Hieronder twee mogelijke aanpakken die een aanvulling en een versterking zijn van het huidige lokale democratische stelsel.

Burgerberaad.
Met een burgerberaad helpen inwoners hun volksvertegenwoordiging beslissingen te nemen over ingewikkelde onderwerpen met tegenstrijdige belangen. Door loting wordt een groep burgers geformeerd die aanbevelingen doet voor een door het gemeentebestuur gestelde vraag.
Bijvoorbeeld: Willen we aan de oostzijde van de A73 een locatie met x windmolens van y meter hoog? De groep van ingelote burgers verdiepen zich met begeleiding van deskundigen in de materie en brengen de aanbevelingen uit. Het gemeentebestuur of gemeenteraad kan verder aangeven of ze het voorstel wel of niet als bindend willen beschouwen.

Burgeradvies.
Bij een burgeradvies wordt bijvoorbeeld aan een vereniging of stichting gevraagd aanbevelingen te doen om hun knelpunt op te lossen. Die aanbevelingen worden met begeleiding van deskundigen aan het gemeentebestuur en vervolgens aan de raad aangeboden, in de besluitvorming besproken en in de afweging meegenomen.
Bijvoorbeeld: Hoe kunnen bestaande straten in woonwijken veiliger en met minder overlast worden heringericht? De vraag kan gesteld worden aan een burger kernoverleggroep.


Vertrouwen creëren tussen burgers en overheid lukt alleen als burgers actief invloed hebben op het ontwikkelen van visies. Lukt dit niet dan ontstaan tekortkomingen in de uitvoering. 

Rol gemeenteraadslid.
In beide aanpakken zal de besluitvorming in de raad de rol van de gemeenteraadsleden hierin weleens kunnen veranderen. Over de veranderde rol van raadsleden is al veel over nagedacht en geschreven. Het onderzoek Bestuurlijke rol van de raad komt tot de volgende aanbeveling: “Burgers willen dat de raad – bij voorkeur in en na overleg met de samenleving – knelpunten oplost en besluiten neemt over maatschappelijke opgaven. Een raad die zo zijn bestuurlijke rol invult, levert een bijdrage aan een beter imago van de lokale democratie.”
(Zie https://ap.lc/E3fLL p10).
In de verkiezingsprogramma’s van de verschillende politieke partijen kan de specifieke rol van hun raadsleden bij het creëren van draagvlak worden beschreven. Een mogelijke indicatie over de uitvoering van deze rol door raadsleden is het opkomstpercentage bij verkiezingen. In 2018 was in Beesel de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen 52%.


Gemeenteraadsleden hebben een specifieke rol bij het creëren van draagvlak bij burgers voor te ontwikkelen beleidsvisies.

Draagvlak creëren bij een omgevingsvisie.
De gemeenteraad gaat een omgevingsvisie vaststellen. In dit strategisch plan wordt onder andere aangegeven hoe burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en bestuursorganen worden betrokken bij de uitvoering van de omgevingswet. Bijvoorbeeld: hoe kunnen burgers aangeven welke waarden ze in de omgeving willen beschermen bij de ontwikkeling van een nieuwe woonwijk of bij de aanleg van een dijk om overstromingen te voorkomen? Hoe gaat de gemeente deze burgerparticipatie organiseren?


Woonwijken dienen beschermd te worden tegen wateroverlast. Burgers willen graag meedenken en meedoen hoe deze overlast beperkt kan worden.

Het wordt voor het gemeentebestuur en raad een uitdaging een zodanige samenspraak op te zetten dat burgers mee kunnen doen aan het opstellen van de omgevingsvisie en nog meer bij het opstellen van een omgevingsplan zodat ze het gevoel krijgen dat hun inbreng serieus wordt genomen. Hoe kan draagvlak worden gecreëerd voor de komende politieke en bestuurlijke beslissingen?
Het is een flinke klus omdat de materie van de omgevingswet voor de participerende burger erg veelzijdig en ingewikkeld is. Misschien is het dan ook tijd voor burgerberaden en burgeradviezen?

Frans van Gassel, procesontwerper
Harrie van Gassel, landschapsontwerper.