In juli 2018 vond het 35e International Symposium on Automation and Robotics in Construction (ISARC) plaats in Berlijn. Het symposium wordt georganiseerd door de Ruhr-universiteit van Bochum en de Technische Universiteit Berlijn. Het symposium is sinds 1984 het jaarlijkse evenement van International Association of Robotics and Automation in Construction (IAARC), het toonaangevende netwerk van professionals en onderzoekers in architectuur, engineering, bouw en facility management die vinden dat de praktijk, het onderwijs en onderzoek naar automatisering en robotica de bouw moet transformeren om adequaat te kunnen reageren op de bestaande en toekomstige uitdagingen van de wereld. Ieder jaar komen deze mensen bijeen op het symposium. Frans van Gassel van Handstorm Kenniscentrum was dit jaar ook aanwezig.

Dit jaar was het thema van het symposium ‘The Future of Building Things’. Het evenement trok ongeveer 490 mensen uit 38 verschillende landen. Er zijn in totaal 180 voordrachten gehouden in 28 sessies. De onderwerpen van die sessies waren bijvoorbeeld veiligheid, automatisering en robotica en 3D-printing. Klik hier voor een compleet overzicht van onderwerpen die aan bod zijn gekomen op het symposium.

Frans van Gassel was voorzitter van Sessie 1 (Bouw Informatie Model) en gaf zelf ook een voordracht tijdens deze sessie, gebaseerd op zijn paper “Do Handstorm Principles Support Creative BIM Collaboration?”. Oftewel, bieden de Handstorm-principes ondersteuning aan creatieve BIM-samenwerking?

Wat is BIM?

BIM is een werkmethodiek waarbij in een 3D Bouw Informatie Model integraal wordt samengewerkt door diverse disciplines in de bouwsector. Building Information Modelling (BIM) is een digitale representatie van alle fysieke en functionele kenmerken van een gebouw. Een BIM-model is een gedeelde kennisbron of bestand met informatie over het gebouw dat dienst als een betrouwbare basis voor het nemen van besluiten tijdens de hele levenscyclus van het gebouw. Dus van het eerste ontwerp, gedurende de bouw, tijdens het beheer tot de sloop van het gebouw. Een uitgangspunt van BIM is dat verschillende partijen en teams samenwerken in verschillende fasen van de levenscyclus van het gebouw waarbij het aanleveren, ophalen en bewerken van de informatie in het BIM dient als ondersteuning en faciliteren van de rollen van de diverse belanghebbenden. 

De onderzoeksvraag

Creatief en interdisciplinair  samenwerken is nodig om slimme gebouwen te ontwikkelen. Voor dit type werk moeten ontwerpleiders beschikken over creatief leiderschapsvaardigheden. Verder moet er een sfeer van openheid, eerlijkheid, vertrouwen en wederzijds respect zijn. Het gebruik van de huidige BIM-tools is misschien niet genoeg voor toekomstig creatief en interdisciplinair samenwerken, want op dit moment maken professionals, stakeholders, klanten en gebruikers in de sector Architectuur en Bouw (AEC) te weinig gebruik van elkaars kennis, vaardigheden en ervaringen tijdens creatieve bijeenkomsten. Beter geplande, georganiseerde en uitgevoerde creatieve bijeenkomsten kunnen een oplossing zijn. Dit kan bereikt worden door de relevante competenties van de ontwerpleiders te verbeteren. Kunnen de Handstorm-principes creatieve BIM-samenwerking ondersteunen?

De ontwerpprincipes

Tijdens de eerste fases van BIM kan de samenwerking effectief worden gerealiseerd met behulp van modellen en op het internet gebaseerde hulpmiddelen. Echter, volgende fases vereisen meer kennis en ervaring van de belanghebbenden. Om deze betrokkenheid te stimuleren moeten de professionals over specifieke vaardigheden beschikken zodat zij creatieve processen kunnen plannen, organiseren en leiden. Maar het plannen, organiseren en uitvoeren van ontwerpvergaderingen maakt geen deel uit van het dagelijkse werk van deze professionals. Zij houden zich bezig met uitvoeringsprocessen en niet met het uitvoeren van creativiteitsprocessen in een groep.

Voor dit soort bijeenkomsten en creatieve processen is een facilitation course op basis van 15 ontwerpprincipes ontwikkeld en gevalideerd. Het belangrijkste doel van deze cursus is dat professionals leren om creatieve vergaderingen beter te plannen, te organiseren en uit te voeren. De kenmerken van de cursus: 

  • Gericht op de bouwnijverheidsector
  • Betrokkenheid
  • Het stimuleren van samenwerkend leren
  • Gebruik van gevarieerde vaardigheden en intelligenties
  • Het creëren van een open cultuur
  • Ondersteund door een set van 15 ontwerpprincipes

De ontwerpprincipes zijn interventies die professionals aanmoedigen om creatief te zijn, om samen te werken en om elkaar te ondersteunen tijdens ontwerpvergaderingen. Frans van Gassel noemt de ontwerpprincipes Handstorm-principes, omdat de interventies ervaringen en stilzwijgende kennis oproepen. Handstorm wordt gebruikt als een metafoor omdat rijke ervaringen niet alleen zichtbaar worden gemaakt met behulp van woorden, maar ook door daadwerkelijk handelen en reflecteren.

Wat te doen om creatieve BIM-samenwerking te verbeteren?

Stap 1: de competenties van de ontwerpleider en ontwerpers verbeteren: 

  • Kennis van samen creatief denken
  • Creatief gedrag
  • Creatief leiderschapsgedrag
  • Plan, organiseer en voer videovergaderingen uit zoals face-to-face creatieve bijeenkomsten worden uitgevoerd.

Stap 2: ontwikkel adequate samenwerkingssoftware die stilzwijgende kennis en diep gevoelde ervaringen opwekt.

Bieden de Handstorm-principes ondersteuning aan creatieve BIM-samenwerking?

Terugkomend op de onderzoeksvraag. Tijdens de eerste fases van BIM kan de samenwerking effectief worden gerealiseerd door het gebruik van modellen en op internet gebaseerde hulpmiddelen. Volgende fases vergen echter meer van de kennis en ervaringen van de belanghebbenden. Om deze betrokkenheid te stimuleren moet ontwerpleiders over specifieke vaardigheden beschikken om creatieve processen te plannen, organiseren en leiden. Deze vaardigheden kunnen worden geleerd in een cursus voor creatief gefaciliteerd op basis van de Handstorm-principes.

ISARC deelnemers luisteren naar een van 180 presentaties.

Bronnen:

Het Nationaal BIM platform, https://hetnationaalbimplatform.nl/wat-is-bim.php.

Do Handstorm Principles Support Creative BIM Collaboration?, Frans van Gassel, Handstorm Competency Centre | Eindhoven University of Technology (TU/e), The Netherlands, http://www.iaarc.org/publications/fulltext/ISARC2018-Paper035.pdf.